Chùa Việt Nam
Thư viện số về văn hóa Phật giáo
Chùa Phúc Thánh
Vị trí: xã Hương Nộn, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ
Theo bia dựng ở Tòa Thiêu Hương thì chùa Phúc Thánh được xây dựng năm 1145, đời vua Lý Anh Tông, niên hiệu Đại Định. Chùa do bà Phụng Thánh phu nhân Lê Thị Xuân Lan là dòng dõi vua Lê Đại Hành và là vợ thứ tư của vua Lý Thần Tông đứng ra chủ trì xây dựng. Bà được phong hiệu là Phụng Thánh phu nhân.
Năm Thiên Chương Bảo Tự thứ năm (1137), vua Lý Thần Tông băng hà. Với lòng hiếu hạnh, bà trông coi lăng tẩm và để tang mấy năm liền. Sau đó, bà xin vua con là Lý Anh Tông cho về thôn quê để tu đạo Phật. Nhà vua ưng cho và chuẩn cấp ngói, gỗ, tiền bạc cho bà lập chùa này.
Hiện nay, Chùa Phúc Thánh có hai Tòa Thiêu Hương và Thượng Điện. Tòa Thiêu Hương: để thờ và đặt mộ chí bà Phụng Thánh Phu Nhân Lê Thị Xuân Lan, được xây dựng ba gian bằng đầu, kiến trúc kiểu tứ trụ, lòng thuyền. Gian đầu bên phải ngoái vào cửa tòa Thiêu Hương đặt tấm bia Phụng Thánh Phu Nhân Lê Thị Xuân Lan. Nhìn chung so với Thượng Điện thì Tòa Thiêu Hương được xây dựng nhỏ nhắn, mảnh mai, thanh thoát, kiến trúc đẹp.
Những tảng đá kê chân cột Tòa Thượng Điện: Hiện nay gồm 16 cột thì dưới chân mỗi cột đều được kê một tảng đá xanh hay trắng đục, được chạm khắc rất công phu, đá hình vuông mỗi chiều dài 0,8 mét, ở giữa có một hình tròn nổi cao 1,5cm, đường kính 57 cm. Phần này tiếp giáp với chân cột nên để trơn. Còn xung quanh trên mặt đá chạm 16 cánh sen lớn và 16 cánh sen nhỏ đan xen vào nhau, thỉnh thoảng còn được khắc chìm những hình mây cụm hay sóng nước. Trông toàn bộ tảng đá như một bông hoa sen đang nở rộ.
Về tổng thể, chùa Phúc Thánh diễn tả phần nào giáo lý nhà Phật, vừa bền chặt để phục vụ lâu dài, lại rất đẹp trong thẩm mỹ vì sự cân đối, hài hòa, đồ sộ nhưng không nặng nề mà vẫn nhẹ nhàng, duyên dáng… Đó là những thành công nổi bật của những nhà kiến trúc dân gian ở thế kỷ XII.